Gangliony, inaczej zwane torbielami galaretowatymi, stanowią od 60% do 70% wszystkich guzów zidentyfikowanych w obszarze dłoni i nadgarstków. Są one szczególnie uciążliwe dla kobiet, choć mężczyźni i dzieci również są narażeni na ich rozwój. Pomimo że stanowią jedną z najczęściej zgłaszanych dolegliwości w chirurgii, nie są poważnym zagrożeniem dla zdrowia, aczkolwiek czasem mogą wymagać interwencji chirurgicznej. Co więcej powinniśmy wiedzieć o ganglionach?
Statystyki pokazują, że ryzyko rozwoju ganglionu w ciągu życia to aż 43 na 100 tysięcy kobiet oraz 25 na 100 tysięcy mężczyzn. Jest to rodzaj błyszczącej torbieli, umiejscowionej blisko stawów lub ścięgien, która na pierwszy rzut oka wygląda jak guzek pod skórą. Warto jednak podkreślić, że jest to zmiana bezpieczna – nie jest nowotworem.
Większość ganglionów pojawia się w obrębie dłoni, najczęściej na nadgarstku lub stawach palców. Rzadziej obserwuje się je na wierzchu stóp lub w okolicach kostek, choć mogą one występować w dowolnym miejscu na ciele. Ich wielkość może oscylować od ziarna groszku do piłeczki tenisowej, choć zazwyczaj są one okrągłe lub owalne i nie przekraczają 2,5 cm średnicy. Warto dodać, że mogą one z czasem zwiększać swoje rozmiary.
Gangliony mają kolor skóry i często wyglądają na przezroczyste, ponieważ są wypełnione płynem. Są miękkie w dotyku, ale nie można ich przesunąć. Czasami pojawiają się w skupiskach. Ból nie jest charakterystycznym objawem ganglionu, jednak torbiele umiejscowione blisko nerwów mogą powodować większy dyskomfort, mrowienie, osłabienie mięśni czy utratę czucia.
Mimo że diagnoza ganglionu jest stosunkowo prosta, czasem bywa mylona z rzadziej występującymi guzkami na nadgarstku określanymi jako „carpal boss” oraz guzkami Heberdena, które są efektem schorzeń reumatoidalnych. W celu potwierdzenia diagnozy lekarz może zlecić badanie rentgenowskie stawu, a w niektórych przypadkach korzystne może okazać się badanie rezonansem magnetycznym.
Nie jest dokładnie znana przyczyna powstawania ganglionów, ale wskazuje się na możliwość nadmiernego obciążenia stawu lub defekt budowy torebki stawowej lub pochewki ścięgna. Do czynników ryzyka oprócz płci żeńskiej zalicza się wiek między 20 a 40 rokiem życia, historię urazów danego stawu lub ścięgna, a także reumatyczne schorzenia dotykające dłoni.
Gangliony zasadniczo nie stanowią zagrożenia dla zdrowia i mogą być ignorowane, o ile nie powodują dyskomfortu. Wielu ludzi jednak odczuwa niezadowolenie ze względu na aspekt estetyczny – wybrzuszone guzki mogą szpecić dłonie czy stopy. Ponadto, gangliony uciskające na nerw mogą powodować dużą niedogodność w codziennym funkcjonowaniu i być bolesne.
Zdarza się, że ganglion zostaje zainfekowany bakteriami i przekształca się w bolesny wrzód, który może prowadzić do zakażenia krwi. W takim przypadku konieczna jest natychmiastowa interwencja medyczna. Również gangliona na palcach dłoni mogą stanowić problem, ponieważ skóra jest tam cienka i podatna na pęknięcie, co prowadzi do uwolnienia zawartości torbieli i potencjalnego zagrożenia zakażeniem stawu.