Oczyszczacz powietrza to urządzenie elektryczne, które składa się z wiatraka i filtrów. Wiatrak, zasilany prądem, zasysa powietrze do środka urządzenia, gdzie przepływa ono przez filtry, które jak sitko odsiewają zanieczyszczenia, a następnie czyste powietrze jest wydmuchiwane z powrotem do pomieszczenia.
Modele różnią się od siebie ilością i rodzajem filtrów, które mogą być wykonane z papieru lub węgla. Niektóre filtry wymagają regularnej wymiany, inne są zaprojektowane tak, aby można je było czyścić ręcznie. Moc urządzenia decyduje o tym, ile powietrza jest w stanie zasysać. Producent zawsze określa jak duża powierzchnia może być obsługiwana przez dane urządzenie.
Oprócz standardowych filtrów, które wyławiają roztocza, pył, sadzę czy pyłki traw, niektóre oczyszczacze są wyposażone w dodatkową opcję UV, która ma za zadanie niszczyć patogeny obecne w powietrzu. Inne modele korzystają z efektu jonizacji, aby przyciągać negatywnie naładowane jony, głównie kurz domowy.
Warto zwrócić uwagę na filtr HEPA, skrót od High Efficiency Particulate Air, co oznacza filtr cząstek stałych o wysokiej efektywności. Składa się on z kilku warstw siatki wykonanej z włókien szklanych, których szerokość jest mniejsza niż ludzki włos. Powietrze przepływając przez ten filtr jest oczyszczane na trzy różne sposoby: poprzez zablokowanie większych cząstek, wychwycenie średnich oraz dyfuzję tych najmniejszych.